Sağlıklı beslenmenin faydalarını sürekli olarak çeşitli kaynaklardan öğrenmekteyiz. Özellikle obezitenin hızlı bir biçimde artışı, çocukluk döneminden itibaren sağlık açısından büyük bir risk unsuru halindedir. Daha önce birçok yazımda ele aldığım gibi, dengeli beslenmenin sadece diyabet ve obeziteyle değil birçok yönden sağlığımıza olumlu etkileri vardır. Yaklaşık son 10-15 yıldır yoğun bir biçimde araştırılan bir yöntem ise günlük alınan kalori miktarının azaltılmasını hedeflemektedir.
Denek hayvanlar üzerinde yürütülen birçok çalışma, kalori miktarının azaltılmasının özellikle yaşam süresini uzattığını göstermiştir. Solucanlar, meyve-sinekleri ve fareler üzerinde yürütülen birçok çalışma, kalori kısıtlamasının olumlu etkilerini kanıtlar niteliktedir. Bilindiği üzere maymunlar insanlar ile birçok ortak özellik taşıdığından çok önemli bilgiler verebilmektedir. 17 Ocak 2017 tarihinde Nature Communicationsisimli dergide yayımlanan bir makale kalori miktarının azaltılmasının maymunları daha sağlıklı yapıp, yaşam süresini uzattığını göstermiştir. Julie Mattison önderliğinde yapılan analizler sonucunda , 1980’lerde başlatılan iki çalışma incelendikten sonra kalori kısıtlamasıyla beslenen maymunların yaklaşık 3 yıl daha uzun yaşadıkları görülmüştür. İnsan ömrüyle karşılaştırıldığında bu da yaklaşık olarak 9 yıla denk gelmektedir.
Kalori kısıtlamalı beslenmenin insanlar üzerindeki faydaları da çeşitli çalışmalarla gün ışığına çıkmaktadır. Kaliforniya’daki Salk Enstitüsü’nde yürütülen çalışmaya ortalama 60.5 yaşındaki 50 kişi denek olarak katılmıştır. Yaklaşık olarak 30% oranında kalori kısıtlamasının 3 ay içerisinde zihinsel fonksiyonlarının ilerlediğini göstermiştir. A.V. Witte önderliğinde 27 Ocak 2009 tarihinde PNASisimli dergide yayımlanan çalışmada kalori kısıtlamasının kandaki açlık insülin ve CRP (c-reactive peptide) seviyesinde düşme de gözlenmiştir.
Louisiana’da bulunan Pennington Biomedikal Araştırma Merkezi’nde Leanne Redman önderliğinde yürütülen ve 53 kişinin incelendiği çalışma geçtiğimiz ay büyük yankı uyandırmıştır. 3 Nisan 2018 tarihinde Cell Metabolismdergisinde yayımlanan çalışmaya katılan 53 kişiden 34’ü 2 yıl boyunca yaklaşık olarak 15% oranında daha az kalori almıştır. 2 yıl sonunda bu kişilerde gece uykusunda metabolik olarak 10% azalma gözlemlenmiştir. Ayrıca, kan örnekleri incelenen bu kişilerde oksidatif hasarın 20% miktarında azaldığı görülmüştür. Bilindiği üzere oksidatif hasarlar, yaşlanmayı hızlandırmakta ve olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.
Yukarda sözettiğim 3 çalışma dışında, kalori kısıtlamasının yaşam süresini uzatabileceğini gösteren birçok çalışma yayımlanmış olsa da, bu yöntem aslında kişiler arasında farklı sonuçlar doğurabilmektedir. Özellikle metabolizmanın düşüklüğü uzun sürelerde vücut ısısını düşürebilmektedir. Ancak yine de kalori kontrollü beslenmenin özellikle diyabet ve obezitenin önüne geçmek için iyi bir yol olduğu bir gerçektir.
Kaynakca: Newscientist, Nature Communications, PNAS, Cell Metabolism
Dr. Umut Cagin
