Hasan BAĞLAR
Yumurta, pupa, tırtıl ve kelebek olarak 4 yaşam evresi bulunan bu güzel canlıların bu günlerde pupalarından çıkarak kanatlanmaya başlaması bir yandan da baharın geldiğini müjdelemektedir. Kelebeklerin yaşam süresi ile ilgili birçok söylenti var ve bunlar ne yazık ki çok doğru değildir. Kelebeklerin ömrünün 1 gün olduğu söylenir hep, oysa kelebekler 7-21 gün arasında yaşarlar. Kelebeklerin yaşam yerleri türlerine göre değişiklik göstermektedir. Bazı kelebek türleri çok yüksek rakımlarda yaşarken bazı türler de deniz seviyesine yakın yüksekliklerde yaşamlarını sürdürürler. Ayrıca her kelebek türünün farklı bitkileri sevdiği ve bu bitkilerden beslendiği, hatta ve hatta yumurtalarını bıraktığı bitkilerin bile faklı olduğu gözlemlenmektedir. Bazı türlerin kış aylarını tırtıl olarak bazılarının ise yumurta olarak geçirdiği, her türün de yıl içerinde farklı aylarda kanatlandığı bilinmektedir. Kısacası bu rengarenk ve güzel motiflere sahip canlıların her türü çok özel ve yıl içerisinde her tür diğer türe göre çok farklı biçimlerde davranış göstermektedir.
Kıbrıs’ın iklim koşulları, bitki örtüsü ve bulunduğu coğrafya itibarıyla kelebek tür sayısının birçok ülkeye göre az olmasına rağmen , çok değerli türlere de ev sahipliği yapmaktadır. Doğanın bu göz alıcı kelebeklerin 53 türüne rastlanan Kıbrıs’ta 3 tür endemik** , 3 tür de alt endemiktir. Bunların yanında Kıbrıs’taki nesli tükenmeye yüz tutmuş çok ender ve koruma altında olan çok özel bir tür var, bu da Libythea celtis ( Nettle-tree Butterfly) ‘dır.
Endemik Kelebekler :
1- Maniola cypricola ( Cyprus Meadow Brown – Kıbrıs Çayır Esmeri ) :
(Mart-Kasım ayları arasında görülür, Cistus creticus ve Rubus santus çiçeklerinin özüyle beslenir.)
2- Glaucopsyche paphos ( Paphos Blue – Baf Mavisi ) :
( Mart-Haziran ayları arasında görülür, Genista sphacelata ve Calycotome villosa bitkileri konukçu birkileridir.)
3- Hipparchia cypriensis ( Cyprus Grayling – Kıbrıs Kızılmeleği ) :
(Mart-Kasım ayları arasında görülür, Poacea familyasına ait bitkiler konukçu bitkileridir.)
Alt Endemik Kelebeklerimiz :
1-Zerynthia cerisy ssp. cypria ( Eastern Feston – Orman Fistosu ) :
(Şubat-Haziran aylarında görülür, Aristolochia familyasına ait bitkiler konukçu bitkileridir.)
2-Chazara briseis ssp. larnacana ( The Hermit – Cadı ) :
(Mayıs-Ekim ayları arasında görülür, Onopordum cyprium bitkisi konukçu bitkisidir.)
3-Hipparchia syriaca ssp. cypriaca (Eastern Rock Grayling - Büyük Karamelek) :
(Mayıs-Ekim ayları arasında görülür, Poaceae ve Holcus türündeki tüm bitkiler konukçu bitkileridir.)
Yukarıda da görüldüğü üzere incelemiş olduğumuz 3 endemik ve 3 alt endemik türümüzün yıl içerisinde görüldüğü aylar ve konukçu bitkileri birbirinden farklı olup yaşam bölgelerinin de ayni olmadığı gözlemlenmektedir.
** Yaşam alanı belirli bir bölgeyle sınırlı, yeryüzünün yalnızca belirli bölgelerinde yayılış gösteren canlı tür ya da cinslerine endemik denilmektedir
