Serhat İNCİRLİ

Bir zamanlar bu ülkede 50 binle ifade edilen nüfusları olduğu söylenen ve şu anda Güney Kıbrıs’ta 6 bin nüfusları bulunan Maronitler, 1974 yılında terkettikleri Asomatos (Özhan) ve Ayia Marina (Gürpınar) köylerine geri dönme heyecanı yaşıyor.

“Lüzinyanlar” döneminde yani 1300’lü yıllarda Kıbrıs’ta en az 60 köyde yaşam süren ancak Osmanlıların adayı İngilizlere devrettiği  1878 yılında ise sadece 4 köyleri kalan Maronitler, 7’nci yüzyıldan beri, Kıbrıs adasında varlıklarını sürdürüyor.

Bugün Kuzey Kıbrıs’ta, Girne kazasına bağlı Kormacit (Koruçam) ve Karpaşa köylerinde birkaç yüz; Güney Kıbrıs’ta ise yaklaşık 6 bin Maronit bulunuyor.
Maronitler günümüzde daha çok Güney Kıbrıs’ta yaşam sürse de, KKTC’deki Koruçam, en önemli köyleri…   

Maronitler, Katolik Kilisesi’nin Doğu Hırıstiyan grubuna bağlıdır… Lübnan’daki Maronit Kilisesi tarafından seçilen bir Başpiskopos, Kıbrıs Maronit Kilisesi’nin de başıdır.

Maronitler, İsa’dan sonra 350 - 410 yılları arasında yaşam süren Aziz Maron’un (Saint Maron) öğretisine inandıkları ve onu takip ettikleri için, yine onun adıyla anılırlar…
Çeşitli kaynaklara göre Aziz Maron, Suriye’de yaşam sürmüş bir din adamıydı.
Bugün, Maronitlerin en yoğun yaşam sürdüğü bölge yine Orta Doğu’dur… Türkiye’nin Hatay ilinde de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı çok sayıda Maronit yaşam sürmektedir.

 

İsa’nın dilini konuşuyorlar
Rumca ve çok az Türkçe yanında hala kendi dilleri olan “Aramaic” adlı dilini de kullanan Maronitler, bu dilin, Hz. İsa’nın da dili olduğunu belirtiyor.

Kıbrıs’taki Maronitler, kendi aralarında bu dili konuşsa da, genç nesiller, Elence eğitim nedeniyle eskisi kadar yaygın olarak dillerini kullanamamaktadır.
Kıbrıs’ta Beşparmak Dağları üzerinde, 60 köyde, en az 50 bin Maronit, yıllarca, hatta en az 400 yıl yaşam sürdü.
Maronitlerin yaşadığı Kormacit ve Karpaşa köylerinin yanında, 1974 yılındaki savaş sırasında boşalttığı Asomatos ve Ayia Marina köyleri bulunmaktadır.

Geçtiğimiz günlerde bir grup Ayia Marinalı Maronit, KKTC Cumhurbaşkanı Dr. Derviş Eroğlu’nu ziyaret ederek, 1974’te terkettikleri bu iki köylerine dönmek istediklerini belirtti. Şu anda Asomatos yani Özhan köyünde bir tek yaşlı Maronit kadın yaşam sürüyor. Gürpınar yani ayia Marina’da ise kimse yaşamıyor.

Kıbrıs’ta iki taraf arasında geçişlerin başladığı 2003’ten bu yana, özellikle Kormacit köyünde çok sayıda eski Maronit evi onarıldı hatta yenileri bile yapıldı. Eskiden sadece bazı hafta sonları ve dini günlerde Güneyden gelip Kormacit’e geçen Maronitler, şimdi köylerine daha sık gidiyor hatta emekli olanların büyük çoğunluğu, zamanının büyük bölümünü köyünde geçirmeyi tercih ediyor…      
Maronitler, 1960 yılındaki nüfus sayımında, yani Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ilk yılında, bu dört köyde 2 bin 750 kişidir. Günümüzde Kıbrıs’ta 6 bin Maronit’in yaşam sürdüğü söyleniyor. Rum Temsilciler Meclisi’nde bir temsilcileri var… Ama oy hakkı yok; sadece Ermeniler ve Latinlerle birlikte, azınlık sayılan toplumlarının sorunlarını gündeme getirebiliyor…

Kormacit köyünde yaklaşık 100, Karpaşa’da, 11, Özhan’da 1 Maronit; tüm Maronitlerin geri evlerine döneceğine inanıyor.

 

Muhtar dönüşe inanıyor
Aslen Asomatoslu olan ancak şu anda Karpaşa köyünde kocasından devraldığı muhtarlığı yürüten Yanulla Orfanou, şunları söyledi:

 “1974 sonrası Ayia Marina ve Asomatos köylerinden tüm vatandaşlarımız Güneye geçti. Asomatos 800 nüfuslu bir yerdi. Büyüktü. Sadece 3 kadın kaldı. İkisi çok yaşlandı ve Güneyde bakılır. Biri hala Asomatos’tadır. Karpaşa’da biz 11 kişiyiz. Bize, tüm vatandaşların geri döneceğine dair söz verildiği söyleniyor. Öyle işitiyoruz. Asomatoslular geri gelecek inşallah. Askerler okulu Asomatos’ta bize geri verdi. Neglisia da bin Euro masraf yaptı. Evini onardı. Dışarıdan duyduğumuz, köylülerimizin geri döneceğidir. İnşallah.”