Hasan KARLITAŞ
Kıbrıs, son yılların en soğuk ve en yağışlı kış şartlarını yaşıyor. Yağmur sonrasında, bir cevher niteliğindeki doğa, bu berekete kayıtsız kalmayıp, uyanışa geçti. Her yer yeşerdi. İnsanoğlunun çevreye karşı tüm ihanetine rağmen, doğa bize eşine az rastlanır masmavi gökyüzünü, topraktaki farklı renklerin uyumunu, üretiminin güzelliğini ve doğallığın masumiyetini sunmaya devam ediyor.
Kıbrıslı Türklerin, toprak ana üzerinde yetişen türlerden istifade etmesini ve doğadan bu anlamda kopuk olmayışını oldukça önemli buluyorum. Doğal beslenme yolu ile doğanın keşfi, ne kadar da birbirine yakışıyor.
Yılın belirli dönemlerinde, doğanın en etkili sunumlarından olan, yenilebilir doğal otların, belirli bir bilinç ve doğaya saygı çerçevesinde toplanması, doğanın rahatlatıcı gücünün ve doğa-insan ilişkisinin en güzel örneklerinden biri olduğuna inanıyorum.
Başlı başına, büyük bir zenginlik olan, Kıbrıs mutfak kültürünün, en önemli renklerinden birisi de hiç kuşkusuz yenilebilir doğal otlardır. Kıbrıs mutfağı, bulunduğu coğrafi konum nedeniyle, farklı mutfak alışkanlıklarından etkilense de, tarih sürecinde, kendi özgü Adalı karakterini yaratmıştır. Bu yüzden, Kıbrıs mutfağında kullanılan yenilebilir otlar, ona ayrı bir değer katmaktadır.
Doğal mucizeler
Tabiat ananın Kıbrıs insanına sunduğu, zenginliklerden, ada halkı farklı şekillerde yararlanıyor. Her biri farklı şekillerde, haşlanarak, yumurta ile pişirilerek, turşu yapılarak, meze olarak hazırlanarak, tüketilen doğal otlar adeta birer doğal besin kaynağı olarak mucize yaratıyor.
Ağırlıklı olarak Lefke, Dillirga ve Güzelyurt Bölgelerinde, eski nesil kişilerle konuşarak, yapmış olduğum gözlem araştırması neticesinde tespit ettiğim bazı doğal zenginlikleri paylaşmak istiyorum. Eksik olanları da sizler tamamlayabilirsiniz…
Kıbrıs doğasında görülen başlıca yenilebilir doğal türleri :
* Ayrelli *Gömeç *Gappar (Kapari) *Yumurta otu *Mangallo *Doğal Luvana *Kara ot (gara tiken - sahura) *Hosdez *Gaz Ayağı *Kekik *Gavulya (nero gavlo) *Dirigungullo (ince yapraklı bir bitki) * Lapsana *Girdama (Kıyı Koruğu) *Ada çayı *Tülümbe çayı *Gafgarıt (bir tür yabani enginar) *Çitlemit ( Çitlembik ) *Yabani Ispanak *Maraho *Yabani Nane *Badayidano (salatalarda kullanılan hoş kokulu naneye benzer bir ot) *Raica (Bakla ve böğrülce gibi kaynanmış yemeklerde kullanılır) *Cinara *Mantar (Kırmızı, Burudi, Gavcar )
Fast food yerine slow food anlayışı
Her mevsim, farklı renkleri ile sunumlarını zenginleştiren Kıbrıs’ın doğasını koruyarak, habitatın dengesine sorumlulukla yaklaşmak, gelecek nesillere karşı en büyük sorumluluğumuz olmalıdır. Bu bilinçle, yerel üretip, yerel tüketelim. Fast Food yerine slow food ( iyi, sağlıklı, adil gıda) anlayışını benimseyelim …
İnsanın doğaya hükmetmesini değil, insanın doğanın bir parçası olduğu gerçeği ile egoizmden uzak hareket etmesini savunalım. Bizi biz yapan kültürel değerleri, unutmayalım, unutturmayalım…
Çünkü, BAŞKA KIBRIS YOK !
