Kıbrıs Türk Tabibler Birliği tarafından yapılan açıklamada, covid-19 salgınında kontrolü kaybetmenin arifesinde olunduğu vurgulanarak, salgının kontrol altına alınabilmesi için önerilere yer verildi.
Açıklama şöyle:
“Yerel Vaka Artışı ve Hazırlıklar
Ülkemizde Covid-19 yerel vaka artışında önlem alınmaması durumunda kontrolü kaybetmenin arifesindeyiz.( Covid-19 vaka artışı tablo 1 de gösterilmiştir). Bu sebeple önümüzdeki haftalar hatta günlerde atacağımız adımlar çok önemlidir. Hastanelerimizdeki altyapı ve organizasyon hazırlığı, temas ekibinin etkinliği ve yeterliliği, ateş ve öksürük polikliniklerin tüm şehirlerde kurulması, yüksek riskli aktivitelerin geçici süre ile sınırlandırılması, PCR test kapasite ve standardizasyonu, toplum tarafından bireysel önlemlerin uygulanması ve bunun denetimi daha da önem kazanmıştır. Bunların yanı sıra Bulaşıcı Hastalıklar Yasası temelinde etkin ve bilimsel kararlar üretmesi Covid-19 hastalığının tekrardan kontrol altına alınabilmesi için elzemdir.
Hastane altyapısı ve organizasyonu
Hastanelerimizde yapılacak hazırlıkları; izolasyon oda kapasitesinin artırılması, normal yatak kapasitesinin artırılması, yoğun bakım yatak kapasitesinin artırılması, kişisel koruyucu ekipman (KKE) sayısının yeterli sayıda tutulması, tedavide kullanılan ve yeni bilgiler ışığında güncellenmiş ilaçların sağlanması, mekanik ventilatör ve oksijenizasyon altyapısının hazırlanması olarak sıralayabiliriz. Bunlar dışında hastanelerimizdeki organizasyon hazırlığına bakacak olursak; Covid-19 hastaların tedavi için yatırılacağı pandemi servisinde yeterli hazırlık yapılmalı, pandemi servisinin dolması durumunda hangi binaların kullanılacağı şimdiden planlanmalıdır. Ayrı bir pandemi hastanesinin önemi tekrar ortaya çıkmıştır. Ayni şekilde Covid-19 hastalarına hangi sağlık çalışanları tarafından sağlık hizmeti verileceğinin de önceden plan ve organizasyonu yapılmalıdır. Bunun dışında şüpheli Covid-19 hastalarının sonuçları çıkıp tanıları kesinleşinceye kadar tedavi alacakları bir ara servis ve yoğun bakım da hazırlanmalıdır
Temas ekibinin etkinliği ve sayısı
Covid-19 hastalığının toplum içerisindeki yaylımını azaltmak ve bulaş zincirlerini kırmak için filyasyon çalışmaları Covid-19 ile mücadelenin bel kemiğidir. Bu sebeple artan vaka sayısı karşısında temas ekiplerinin sayısı ve etkinliği en üst düzeyde olmalıdır. Aksi takdirde bulaş zincirleri artarak devam edeceği için hastalığın yayılması kontrolden çıkabilecektir.
Ateş ve öksürük poliklinikleri
Üst solunum yolu şikayetleri olan hastaları, Covid dışı poliklinik hastalarından ayrı tutmak bulaşı azaltacaktır. Toplum içindeki bulaşı azaltmak için öncelikle Covid-19 PCR pozitif hastaların tanısını koymak, dolayısıyla her ateş, öksürük, nefes darlığı, baş ağrısı, boğaz ağrısı ve koku/tat almada bozukluğu olan şüpheli vakadan PCR testi yapılmalıdır. Bu sebeple mümkün olan tüm şehirlerde ateş ve öksürük polikliniklerin kurulması elzemdir.
Yüksek riskli aktivitelerin geçici süre ile sınırlandırılması
Toplum içinde artan yerel bulaş sebebi ile yüksek riskli aktivitelerin geçici süre ile sınırlandırılması salgın kontrol altına alınana kadar değerlendirilmelidir. Riskli aktiviteleri ( https://www.kttb.org/uzmanlar-covid-19-riskleri-hakkinda-ne-diyor/ ) websitemizde Amerika Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (IDSA)’ne göre sınıflandırılmıştır. Yüksek riskli aktivitelerin sınırlandırılmaması durumunda yerel bulaş sayısı hızla artmaya devam edecektir.
PCR test kapasite ve standardizasyonu
Dünya Sağlık Örgütü ve eCDC gibi sağlık örgütleri Covid-19 tanısı için altın standardın PCR olduğunu dünyaya bildirmektedir. PCR işlemi iki basamaktan oluşmakta ve çok hassas bir yöntem olduğu kabul edilmektedir. Ancak Türkiye ve ülkemizde test duyarlılığından fedakarlık edip test sayısını artırmak amacı ile bu işlem tek basamağa indirilmiştir. Dolayısıyla azalan duyarlılık ile birlikte Covid-19 hastaları tanı almayabiliyor (yalancı negatiflik; hastalığın mevcut iken testinin negatif çıkması). Şu anda kullandığımız PCR kitleri tekrardan değerlendirilmelidir. Kullanılan kitler dışında, PCR testi yapan laboratuvarlar, numunenin alınmasından sonucun verilmesine kadar Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenmelidir. Dış kalite kontroller sayesinde daha önceden test sonucu belirlenmiş numuneler kullanılarak Sağlık Bakanlığı tarafından bu PCR merkezleri denetlenmeli, standardizasyon sağlanmalıdır.
Bireysel kişisel önlemler
Yerel vakaların artması ile birlikte toplumdaki her birey risk altındadır, dolaysıyla bireysel önlemlerin önemi daha da artmıştır. Bireysel önlemlerin özellikle kalabalık ortamlarda uygulanmasının denetlenmesi gerekmektedir.
Bilim ışığında kararlar ile el ele devam edilmelidir.
Bulaşıcı hastalıklar yasası temelinde etkin ve bilimsel kararlar üretilmesi Covid-19 hastalığının tekrardan kontrol altına alınabilmesi için önemlidir. Bulaşıcı Hastalıklar Yasası 2018 yılında yürürlüğe girmiş ve bilimsel, etkin bir mücadele murat edilmiştir. Ancak görülen şudur ki politik ve toplum tepkilerine göre kararlar üretilmektedir. Bilimden uzak ve KTTB’nin ve hekimlerin önerileri alınmadan kararların üretilmesi toplumun aleyhinedir. Bu sebeple tüm sağlık örgütleri ile Sağlık Bakanlığı el ele vermeli ve birlikte yürümelidir. Ancak bu şekilde bu maratondan en az zarar ve zafer ile çıkabiliriz.
Covid-19 hastalığının tekrardan kontrol altına alınabilmesi için tüm hazırlık ve uygulamalar uluslararası sağlık kuruluşların bilimsel önerileri doğrultusunda alınmalıdır.”
Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği Yönetim Kurulu (a)
Dr. Emre Y. Vudalı
Koruyucu Hekimlik ve Halk Sağlığı Sorumlusu
