Maraş. Tam 39 yıldır kurulmuş bir film seti gibi. Terketilmiş evler, yağmalanmış bomboş oteller ve her köşesinde bir anı bir iz barındıran, sanki de  “insansız” bir yaşamın sürdüğü “hayalet şehir” Varosha… Maraş.

Yalnızca arazi değeri 100 milyar doları aştığı tahmin edilen şehrin turizm yönündeki yapılanması takriben 1960 yılında başlamış. 6,5 km uzunluğundaki deniz kıyısında boydan boya uzanan Maraş’ın, 1970′lerde adanın %50 üzeri oranda oteli bulunuyordu.

Henüz daha lüks oteller, evler ve lüks yaşamın neredeyse olmadığı yılların, tatil şehriydi Maraş. Bir zamanlar turizm ve mimarinin cenneti olan Maraş yani Varosha, dünya starları ve zenginlerinin uğrak noktalarından birisiydi. Ancak, takas amaçlı bir siyasi koz olarak tutulan bölge, savaşın ve anlaşmazlıkların simgesi gibi, 39 yıldır terk edilmiş vaziyette ve kapalı duruyor… Sahipsizmişcesine…
Savaş çıkmadan önce dünyanın varlıklı insanlarının uğradığı bu yere Marliyn Monroe’dan Sophia Loren’e kadar birçok ünlü isim uğradı. Kıbrıs halkı iç savaş ve harekat sonrasında evlerini ve dükkanlarını arkalarında bırakmak zorunda kaldı.

Akdeniz’in en ünlü tatil yerlerinden birisi
Maraş, diğer ismiyle “hayalet şehir”, Mağusa ilçesindeydi ve modern mimarisi ile dünyanın en lüks turizm merkezlerinden birisiydi (1973-74) . 13 Ağustos 1974 yılında İkinci Kıbrıs Harekâtı ile Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirildi. 1974 öncesi Akdeniz’in en ünlü tatil merkezlerinden biri olan Maraş, Kıbrıs’ı ikiye ayıran Yeşil hat tampon bölgesinde bulunuyor.

Arazi değeri 100 milyar doları aştığı söyleniyor
Yalnızca arazi değeri 100 milyar doları aştığı tahmin edilen şehrin turizm yönündeki yapılanması takriben 1960 yılında başlamış. 6,5 km uzunluğundaki deniz kıyısında boydan boya uzanan Maraş’ın, 1970′lerde adanın %50 üzeri oranda oteli bulunuyordu. Yalnızca bu bölgenin otel yatak sayısı, bugünkü KKTC’deki toplam otel yatak sayısına eşit bir kapasiteye sahipti. 45 otel, 60 apartman otel (toplam 10.000 üzeri yatak kapasitesi). Şehir genelinde 4469 ev, 143 resmi daire, 9 kilise, türbe ve mezarlık, 8 okul bulunuyordu. Bu bölge tek başına özellikle 1973 yılında bütün Kıbrıs’ın turzim sektöründeki toplam gelirinin %53,7′sini sağlıyordu.

Birçok ünlü bu şehirde yaşamış...
1970-1974 yılları arasında en parlak dönemini yaşayan şehirde bulunan ünlüler arasında Sophia Loren, Elizabeth Taylor, Richard Burton, Raquel Welch, Brigitte Bardot gibi sanatçılar yer alıyordu. Zamanında Maraş’ta bulunan, İngiliz Kraliyet ailesinin yaptığı Golden Sands Hotel, rivayete göre dünyanın ilk 7 yıldızlı otelidir. Otelin içinde ulaşımı sağlayan bir de raylı sistem bulunmaktadır. Basamakların altın kaplı olduğu da söylentiler arasında.
Kapalı Maraş’taki otel ve işyeri binalarının önemli bir bölümü uluslararası kurum ve kuruluşların yatırımları ile inşa edilse de, bu bölgenin geneli Kıbrıs Türk Evkaflarından Abdullah Paşa Vakfı, Lala Mustafa Paşa Vakfı ve Tekkelitika Vakfı’na ait olduğu iddia ediliyor!

Annan Planı ve Maraş
Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile orduevi yanında bulunan kız öğrenci yurdunda kalan öğrenciler dışında içeriye giriş kesinlikle yasaktır. Hayalet şehri görmek isteyen yabancı turistler Maraş İkon Kilisesi'nden öteye gidememekte. Annan Planı'na göre kapalı Maraş, Rum tarafının denetimine bırakılacaktı. Ancak yapılan referandumda Annan planı Kıbrıs Türk'lerince kabul edilmesine rağmen, Kıbrıs Rumları tarafında reddedilince, bu gerçekleşmedi.

“Yasal sahiplerine verilsin”
Öte yandan, son günlerde bir farklı konuda gündeme geldi Maraş…Kıbrıs sorununun çözümsüzlüğünü dikkate alarak bir Barış Projesi üretmek amacıyla kurulan ve yaklaşık 3 yıldır Mağusa bölgesinde çalışmalar yapan Mağusa İnsiyatifi aktivistleriyle…
İnsiyatif bir anket yaparak sonuçlarını geçtiğimiz ay içerisinde açıkladı. Maraş ve Mağusa Limanı ile ilgili anketin sonuçlarına göre, ankete katılanların yüzde 73’ü, Mağusa Limanı ve Maraş’ın en erken zamanda uluslararası ticarete ve yasal sahiplerinin yerleşimine açılmasına destek verdi. Buna kesinlikle karşı çıkanların oranı yüzde 4 olarak belirlendi.

%90 ekonomik problemler çözülecek dedi
Bu anket sonuçlarında Maraş’ın iadesinin bölgenin ekonomik problemlerinin çözümüne yardımcı olacağını düşünenler hiç de azımsanacak gibi değil. “Bölgedeki ekonomik problemlerin ve işsizliğin daha da kötüleşmesine neden olacak fikrini savunanlar yüzde 4, herhangi bir etki yapmayacağını düşünenler yüzde 2, bölgedeki ekonomik problemlerin ve işsizliğin şimdikinden daha iyi olacağı fikrini destekleyenler yüzde 90…
Araştırmada, Mağusa halkına Maraş'ın ve Mağusa Limanı'nın uluslararası ticarete açılmasının iki toplum arası ilişkilere olan etkisi de soruldu. Ankete katılanların yüzde 59.3’ü iki toplumlu ilişkileri olumlu etkileyeceğini, yüzde 23’ü olumsuz etkileyeceğini, yüzde 13’ü ise ilişkileri etkilemeyeceğini düşünüyor.

Kıbrıs sorununa etkisi...
Maraş'ın ve Mağusa Limanı'nın uluslararası ticarete açılmasının Kıbrıs sorununa etkisi de incelendi. Ankete katılan Mağusalıların yüzde 58’i Maraş'ın ve Mağusa Limanı'nın uluslararası ticarete açılmasının Kıbrıs sorununun bütünlüklü çözümünü olumlu etkileyeceğini belirtirken, yüzde 15’i olumsuz etkileyeceğini ve yüzde 11’i de  herhangi bir etkisi olmayacağını söyledi.