* Kudret Özersay: “Ben kendimi size karşı mahcup hissediyorum. O kadar çok küstürülüp, güven erozyonu olmaya başladı ki.... Ama inanın ki bu sefer birlikte başaracağız”
* Birinci başlık gençlerle ilgili. Yurtdışında yaşayan gençlerin KKTC’de alacakları taşınmaz mal için tapu devir harçlarına muafiyet getirmeyi planlıyoruz. İkinci olarak kesin dönüş yapacaklar için de tapu- devir harcı muafiyeti söz konusu olacak. Üçüncü başlıkta da sosyal konut projesi yaparak gençlerin ülkeyi terk etmelerini önlemek yer alıyor...”
Esra ULUÇAYLI
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, temaslarda bulunmak üzere Londra’ya geldi. Özersay’la Yurtdışı Kıbrıslı Türkler Projesi'nin lansmanında bir araya geldik. Woodgreen'deki salonu Kıbrıslı Türkler doldurmuştu.
Biz de Kuzey Kıbrıs'tan gelen birileri olarak dikkatle etrafımıza bakındık. Lefkara çantalarıyla gelen kadınlar, Kıbrıs'tan haberleri paylaşan insanlar.... Memleket hasretiyle dolu oldukları belliydi.
Onlar için oluşturulmuş olan projede neler olacağını duymak istiyorlardı.
Yoğun programına rağmen, Sayın Özersay röportaj isteğimizi hemen kabul etmişti. Projeyle ilgili bilmedikleriniz ve daha fazlasını sizler için konuştuk...
NCUK: Merhaba. Londra’ya hoşgeldiniz. Öncelikle size şunu sormak istiyorum. “Yurtdışı Kıbrıslı Türkler Projesi” nasıl ortaya çıktı?
Kudret Özersay:KKTC’de sıklıkla ‘azaldık, yok oluyoruz’ cümlelerini duyuyoruz. Ancak baş kaldırıp Dünya’ya bakılmıyor. Toplumun büyük bir bölümü yurtdışında yaşıyor. Hükümetimiz artık bu insanları görüyor ve duyuyor.
Geçmişte müzakere döneminde yine İngiltere’de bulunmuştum. Daha sonra siyasi parti başkanı olarak görüşlerimi Londra’daki Kıbrıslı Türklerle paylaştım. Bu sefer de hükümeti temsilen buradayım. Çünkü yurtdışındaki Kıbrıslı Türkleri önemsiyoruz.
Geçmiş yıllara baktığımız zaman nüfus ve vatandaşlık politikası gözden geçirilmeliydi. Şu an geleceğini KKTC’de gören nüfusumuzu şekillendirmeye başladık. Bu nedenle vatandaşlık yasasında değişiklikler yapmayı planlıyoruz.
Yurtdışında yaşayan Kıbrıslı Türkler bizim için güçtür. Gücümüzü birleştirip kimliğimize sahip çıkmalıyız. Bu nedenle böyle bir proje ortaya çıktı.
Bu projeyi hayata geçirirken Türkiye Cumhuriyeti’nin de destek vereceği sözünü aldık. Bu proje yurtdışında yaşayan Kıbrıslı Türklerin sayısının ne kadar olduğunu tespit etmeyi amaçlamıyor. Tüm vatandaşları döndürme gayesi de yoktur. Dönme niyeti olanlara yardım etmek, KKTC ile Londra gidiş gelişlerini artırmak, KKTC yatırımını artırmak, dönüşü kolaylaştırmak, kimliği yeni nesillere aktarıp, aidiyeti güçlendirmeyi amaçlıyoruz.
Gerçekleştirdiğimiz ankete 1100 kişi katıldı. Bu anketle birlikte yurtdışında yaşayan Kıbrıslı Türklerin beklentileri tespit edildi. Sivil toplum örgütleriyle görüştük.
NCUK: Proje neleri içeriyor?
Kudret Özersay:Projenin başlıkları mevcut. Birinci başlık gençlerle ilgili. Yurtdışında yaşayan gençlerin KKTC’de alacakları taşınmaz mal için tapu devir harçlarına muafiyet getirmeyi planlıyoruz. İkinci olarak kesin dönüş yapacaklar için de tapu- devir harcı muafiyeti söz konusu olacak. Üçüncü başlığımızda da sosyal konut projesi yaparak gençlerin ülkeyi terketmelerini önlemek yer alıyor. Yurtdışında yaşayan gençleri de buna dahil etmeyi düşünüyoruz. Faizsiz kredi ve değişik modeller gündemimizde. Diğer başlıkları sıralayacak olursam; kesin dönüş yapacak olanlar için, araba, mobilya vb. şeylerde gümrük, fon ile ilgili kolaylıklar yapılacak. Tabi ki tedbirli bir şekilde.
Yine yatırım teşviklerinden yararlandırılacak. %100 ve %200 yatırım indirimi uygulaması gündemimizde. Örneğin Lefke, Güzelyurt ve İskele bölgelerindeki yatırım için %200 yatırım indirimi düşünülüyor.
Yurt dışından getirilecek makine vb. için gümrük ve fon muafiyeti olacak.
Uzun süreli devlet arazisi kiralama (Üniversite, Otel vb. yerler için) olacak.
Kredi kullandırılmasında ipotek ile ilgili pul ve kayıt harcında indirim uygulayacağız.
Yeni kurulacak tesislerde, kurumlar vergisinden bir süre %20- %30 arasından muafiyet sağlanacak.
Her yıl, hiç Kıbrıs’a gitmemiş olan belirli sayıdaki gencin uçak bileti hükümet tarafından karşılanacak.
İngiltere’deki gençler ile Kıbrıs’taki gençlerin kaynaşabilmesi için her yıl Kıbrıs’ta düzenlenen gençlik kamplarına teşvik sağlanacak.
KKTC’deki üniversitelerde eğitim göreceklere özel bir burs programı sunulacak.
Yine askerlik ile ilgili yükümlülükler mevcut. Yurtdışında doğmuş ve askerlik çağına gelmiş olanlar için; 12 yaşından önce KKTC’den ayrılanlar için; 2009 yılından önce KKTC’den ayrılanlar için; isterse bir miktar ödeme yapıp hiç askerlik yapmayabilir. Veya yine 1 aylık askerlik yapabilir. Ya da ödeme yapmadan 4 aylık askerlik yapabilir. 120 gün boyunca Kıbrıs’a giriş çıkış yapılabilir. Ercan Havaalanı’nda asal şube ile ilgili bir birim kurulmasını planlıyoruz. Senesini kaçıranlara da çare üretilecek. Gerekirse belli sınıflar dahilinde af çıkarılmalı.
Hükümet olarak yasa değişikliği yapılması gerekiyor. Tamamlanmamış inşaatlar için bir tür iktisap edip, devletin araziye el koyup, devletin işletecek olana kiralaması projemiz içerisinde. Bu uygulamada da öncelikle yurtdışında yaşayanlara öncelik verilecek.
Uçuşlarla ilgili; içi boş nutuklar atmadan; bir süre önce başlatılan Türkiye’de uçak değişilmesini değiştirmek için adımlar attık. Bu uygulamanın Ercan’daki güvenlik sebebiyle olduğu söylendi. Biz de Ercan’ı uluslararası alanda güvenli hale getirmek için yabancı şirketlerle görüştük.
Yine birbirimizden daha fazla haberdar olmak için; ilgiyi; bilgiyi canlı hale getirmek için; devlet televizyonlarında Londra’daki Kıbrıs Türkü’nün gündemini yansıtmak, haber bültenlerinde yer almasını sağlamak amacıyla girişimlerde bulunacağız.
Londra temsilciliğinden doğum belgesi, kimlik kartı alınabilir. Bu işlemleri yapacak personel sayısını artırmayı ve işlem süresini kısaltmayı hedefliyoruz.
Seçme hakkı ile ilgili olarak kayıt yaptıracak olan kişilerin kurallara bağlı olarak, kişinin kayıt yaptırması halinde oy verebilmesine imkan sağlamayı hedefliyoruz.
Sadece Birleşik Krallıktaki vatandaşlar için değil, Dünya’nın her yerinde yaşayan kişiler için geçerli olacak olan bir proje bu.
KKTC’de düzgün bir sağlık, eğitim sistemi ve bürokrasinin sistemli ve hızlı ilerlemesini sağlamalıyız. Bunlar zaman alacaktır. En çok hukuk sistemiyle ilgili atabileceğimiz adımları atıp, sözümü, taahhütlerimizi hayata geçirmemiz gerekiyor.
NCUK: İngiltere’deki örgütler ve toplum projenize nasıl bakıyor?
Kudret Özersay:Aslında onların çok yabancı olduğu şeyler değil. Biz önce sorunları tespit etmeye çalıştık ve ona göre bazı fikirler geliştirdik. Bu sorunları da bizzat onlardan aldık, onlardan tespit ettik. Bir araştırma yaptık. Sıradan vatandaşlara sorduk. Ama aynı zamanda buradaki sivil toplum örgütlerinin yöneticileriyle sadece 2 gün içinde 12 tane görüşme yaptık. Biz bunlarla ilgili notlarımızı hep alıyoruz. Ortak sorunları tespit edip, bunun hangileri daha çok önemlidir insanlar için, onları ele aldık. Bu kendini gösteriyor. Bir öncelik listesi önemlidir. Bunu buradaki dernekler, sivil toplum örgütleriyle istişare ederek şekillendirmeye çalışıyoruz. Aslında samimiyet ve bir çaba var ortada. Ama onlar da Dünya'nın başka bölgelerinde gerek siyasi parti gerekse sivil toplum örgütlerinin insanlara ulaşmak ve erişmek konusunda yaşadığı benzer sıkıntıları yaşıyorlar şu anda. İlginçtir, bunu bir ölçüde aşan ve daha ziyade gençlere ulaşan mesela futbol federasyonudur. Binlere falan ulaşmıştır onlar. Bugün burada da gördük, toplum kendisi de farkındadır ki üçüncü, dördüncü nesil hem bu tür siyasal olaylara hem de sivil toplum örgütlerinin çalışmalarına uzak ve mesafelidir. O yüzden bunları angaje etmenin yolu teşvik etmektir. Onlara ulaşmak ve erişmektir. Hem onlara sorumluluk düşüyor hem de bizlere.
NCUK: Şu an İngiltere'de yaşayan Kıbrıslı Türk nüfusu nedir? Bir bilgimiz var mı bu konuda?
Kudret Özersay:Projenin kendisi nüfusu tespit etme projesi değil. Gönül isterdi ki bu kadar süre içerisinde bu devletin temsilcilikleri, kurumları, Devlet Planlama Örgütü, onun içerisindeki İstatistik Dairesi, bunu küçük küçük adımlarla tespit etsin ve bu verilere sahip olsun. Eğer biz bu verileri biliyor olsaydık, bugün ne yapıp ne yapmamamız gerektiğine çok daha sağlıklı bir şekilde karar verebilirdik.
Veri eksikliği kararın sağlıklı alınmasını çok etkileyen bir şeydir. Ama eğer bugün, kaç kişi var diye bir soruya odaklanırsak işin içinden çıkamayız. Değişik sebepleri var. Bir tanesi birbiriyle çelişen çok sayıda rakam var. Kimisi üç yüz bin beş yüz binlerden bahsederken, kimisi çok daha az rakamlardan bahsediyor. Kimisi bunu hesaplarken doğum yerini ve anne babanın doğum yerini esas alıyor, kimisi ise başka verileri de koyarak daha farklı rakamlara ulaşıyor. İngiliz parlamentosunda yayınlanan bir raporun içerisindeki bir atıfta çok daha büyük rakamlardan bahsediliyor. Ama sıkıntı nedir, özellikle seçme seçilme hakkı ile ilgili olarak özellikle Kıbrıs'ta yaşayan insanlar rakamı çok büyük gördüklerinde 'Bunlara seçme hakkı verilirse bizi domine edecekler' gibi bir korku var. Biz rakamlar üzerinden gitmemeye çalışıyoruz. Ulaşabildiğimiz, erişebildiğimiz insanlara ‘registration’ üzerinden gitmeye çalışacağız. Eğer sen bundan yararlanmak istiyorsan, basit bir ‘online’ işlemden geçip kayıt olacaksın. Kaydınızı yaptırdığınız takdirde o haklardan yararlanabileceksiniz. Mesela Kıbrıs'a hiç gitmediniz, 'Kıbrıs'a gitmek isterim, biletimi karşılamanızı isterim' dediğinde, 'Tamam önce kaydol, bunu yapalım', dersiniz. Böylece kendi datasını ilk defa devlet tutmaya başlıyor. İngiltere'de her 10 yılda bir nüfus sayımı yapılır. Belirli bir yöntemle yapılır. Ancak Kıbrıslı Türk mü Kıbrıslı Rum mu olduğunu tespit edemezsiniz. Bu nedenle, buradaki sivil toplum örgütlerini motive edip, buradaki istatistik birimine sivil toplum örgütlerinden gelecek taleple, nüfus sayımındaki soruyu revize etmesini amaçlıyoruz. 2020 yılında yapılması öngörülen Birleşik Krallık’taki nüfus sayımının içerisindeki sorunun revize olmasıyla ilgili bir çalışmamız var. Yeni jenerasyonun özelliklerini belirlemek istiyoruz ki ona göre politika geliştirelim. Kimlerle evlenildi, nereye yerleşildi vb...
NCUK: Sizin gazetemizle birlikte İngiltere'de yaşayan Kıbrıslı Türklere ulaştırmak istediğiniz bir mesaj var mı?
Kudret Özersay:Ben kendimi size karşı mahcup hissediyorum. O kadar çok küstürülüp, güven erozyonu olmaya başladı ki.... Ama inanın ki bu sefer birlikte başaracağız.
Projeyle ilgili her türlü bilgiye İngilizce ve Türkçe olarak bakanlığımızın sayfasından ulaşılabilir.
