Diğer Akdeniz ülkelerinde olduğu gibi Kuzey Kıbrıs’ta da zeytin ağaçları hem doğal alanlarda hem tarım alanlarında olmak üzere her yerde görülmektedir.
Genellikle susuz, güneşli yamaçları seven zeytin ağaçları yine de evin bahçesinde veya düz arazilerde de yetişebilmektedir. Zeytinler, Kıbrıs kültürünün ayrılmaz bir parçasıdır ve eski zamanlardan beri adada tarımı yapılmaktadır. Zeytin ağaçları çok uzun süre yaşayabilmektedir ve 2500 bin yıla kadar varan tarihi olduğu bilinmektedir. Kalkanlı köyündeki en eski Anıtsal Zeytin Ağacı her yıl milyonlarca turist ağırlamaktadır. Zeytin ağaçlarını yetiştirmek ve bakmak belli bir tecrübe seviyesi gerektirmektedir.
Bu ağacın meyvelerinden yiyen kişinin dayanıklılık ve direnç kazandığına dair bir efsane bulunmaktadır. Kıbrıslıların beklenen yaşam süresinin Avrupalıları ve diğer pek çok gelişmiş ülkeden daha uzun olması şaşırtıcı değildir. Zeytin ürünleri sağlık, zindelik ve uzun ömürlülük faydaları ile meşhurdur ve zeytin ağaçlarının küresel meselelerde çok büyük bir etkisi bulunmaktadır.
Yeşil Zeytin
Kıbrıs’ta zeytin toplama mevsimi eylül başında başlar ve yeni yıla kadar devam eder. İlk toplanan zeytinler küçük yeşil olanlardır, bunlar her evde ve Kıbrıs tavernalarında bulunan meşhur lezzet Çakıstes olarak sunulmak için, toplandığında yıkanıp kırılmaktadır ve sonrasında tuzlu suda bekletilmektedir. Ağaçta daha uzun süre kalan zeytinler siyah renge dönmektedir ve daha sonra zeytinyağı yapımı için kullanılmaktadır.
Zeytinyağı
Eski zamanlarda Kıbrıslılar zeytinyağı elde etmek için uzun tahta kollu ağır taş baskılar kullanmaktaydı, bir eşek taze zeytinleri kırmak için bu tahta kola bastırarak değirmen taşını döndürmekteydi. O zamandan beri, bu süreç çok büyük oranda değişti ve tamamen otomatikleşti ancak ana kural hiç değişmedi: ısıtma yok, kimyasal yok. Böylece yüksek kaliteli zeytinyağları üretilmektedir.
Barışın sembolü
Kuzey Kıbrıs’ta “birine zeytin dalı uzatmak” ifadesi çok yaygın kullanılmaktadır, bu ifadenin anlamı birine barış teklif etmektir. Akdeniz havzasındaki pek çok kültürde bulunan zeytin dalı ilk olarak Eski Mısırlılarda barışı simgelemiştir, yüzyıllar sonra ise eski Yunan mitolojisinden günümüze kadar taşınmıştır.
“ABD Mühründe” bile kalkanın arkasındaki kel kartal sağ elinde ABD’nin güçlü barış tercihini sembolize eden zeytin dalı tutmaktadır. 1775 Temmuz ayında düzenlenen Amerikan Kıta Kongresi’nde Birleşik Krallık’la ortaya çıkan savaştan kaçınmak umuduyla “Zeytin Dalı Dilekçesi” kabul edilmiştir.
Zeytin yaprağının yakılması
Zeytin yapraklarının yakılması yani tütsü yakma Kıbrıs Türklerinin bilinen bir geleneğidir. Nazardan kaçınmak ve zararlardan korunmak için sembolik bir faaliyet olan tütsü için aile üyeleri yaprakları geleneksel bir metal kasede biriktirip yakmaktadır, bu tütsü dumanı insanların korunması ve iyilik hali için etrafta tütmektedir.
Kozmetoloji
Zeytinyağı yaygın olarak sadece mutfakta değil aynı zamanda tıp ve kozmetolojide de kullanılmaktadır, zeytinyağıyla yapılan kozmetik ürünler Kuzey Kıbrıs’ta oldukça yaygındır.
Sabunlar, nemlendiriciler, şampuanlar, duş jelleri, yüz maskeleri ve daha fazlası pek çok Kuzey Kıbrıs yerleşim yerinde bulunmaktadır. Zeytinyağlı sabunlar çok az köpürerek temiz ve pürüzsüz bir his vermektedir ve organik olmayan kozmetik ürünlerinde göre çok daha uzun süren nemlendirici etkisi bulunmaktadır, kuru ve hassas ciltli insanlar için mükemmel bir üründür. Ayrıca, zeytinyağlı sabun etkin antioksidan özellikleriyle yeni hücre üretimini artırır ve kırışıklık oluşumunu yavaşlatarak cilde genç bir görünüm kazandırmaktadır.
Yaprak özü
Zeytin yaprağı özündeki güçlü antioksidanların çeşitli virus ve bakteri enfeksiyonlarına karşı koruduğu kanıtlanmıştır. Zeytin yaprağı özü kapsüllerinin kan basıncını düzenlediği ve zeytin yaprağı çayının sindirim sistemine yardımcı olduğu belirtilmektedir.
Hediyeler
Romalılar döneminde Akdeniz’de zeytinyağı günlük yaşamın çok önemli bir parçası olmuştur. Yemekler, lambalara yağ ve banyo yağları, vücut yağları, parfümler ve kozmetik ürünleri gibi tıbbi ürünlerin temel maddesi olarak kullanılmıştır. Romalılar döneminden önce bile, Kıbrıs zeytinyağı ile bilinmektedir ve bu doğrultuda Yunan filozof Strabo “Verimlilik konusunda Kıbrıs hiç bir adadan geri durumda değildir, çünkü Kıbrıs’ta iyi şarap ve iyi yağ üretilmektedir” ifadesini kullanmıştır.
Zeytin, zeytinyağı ve ilişkili ürünler Kuzey Kıbrıs’tan eve dönerken alınabilecek en popüler hediyelerdir…
