Hasan KARLITAŞ

 

Ağustos ve Eylül aylarında, İlginç ve unutulmaz bir şey yapmak istiyorum diye düşünüyorsanız, size ‘ Kaplumbağa Gözlemi ‘ yapmanızı öneririm. Bu, hem çevreci bir etkinlik, hem de yaşadığımız coğrafyanın zenginliğini anlamak için, yerinde bir karar olacaktır.

Her yıl yumurtalarını  bırakmak için,  iki tür deniz kaplumbağası, Loggerhead (Caretta Caretta) ve Yeşil Kaplumbağa (Green Turtle-Chelonia Mydas),  Kuzey Kıbrıs sahillerini tercih ediyor. Onlar aslında 95 milyon yıldır yerkürede yaşam süren dünyanın en eski canlı türleri arasında. Yaşam serüvenlerine Kıbrıs’ı da dahil etmeleri, bizim için kullanmamız gereken önemli bir şans.

Yapılan araştırmalar neticesinde, Karpaz, Akdeniz Köyü, Güzelyalı ve Alagadi sahilleri , kaplumbağaların ana yumurtlama alanları olarak tespit edilmiştir. Bunun haricinde, Esentepe, Tatlısu, Karşıyaka, Yedidalga sahillerinde de  yumurtlama alanları bulunduğu gözlemlenmiştir. 1992 yılından itibaren ‘Kıbrıs Kaplumbağaları Koruma Derneği’nin girişimleri ile ‘Deniz Kaplumbağalarını Koruma Projesi’,  çeşitli Üniversitelerin oluşturduğu araştırma grupları ve diğer gönüllülerin  katkıları ile gerçekleştiriliyor. Robin Snape’in vermiş olduğu bilgiye göre, her geçen yıl yumurtalarını Kuzey Kıbrıs sahillerine bırakan kaplumbağaların sayısı artmaktadır. Kuzey Kıbrıs’ta toplam 17 sahil,  özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilmiştir.

 

Çok duyarlı bir canlı

Gün batımından sonra, yaklaşık 130-180 kg ağırlığındaki ana kaplumbağalar, Haziran ve Temmuz aylarında Kuzey Kıbrıs sahillerini yumurtalarını bırakmak için ziyaret ediyor. Çok duyarlı bir canlı olan kaplumbağa, doğduğu sahile 20-25 yıl sonra tekrardan üremek için gelerek, inanılması zor bir içgüdü ile hareket ediyor.  Ancak ne yazık ki, var olma mücadelesinde, yaşam savaşını kazanıp, doğduğu sahile yumurtlamaya gelmeyi başarabilen kaplumbağa sayısı iki veya üçü geçmiyor.  Aslında bu, yaşam mücadelelerinin tehlike altında olduğunu gösteren üzücü bir gösterge…


Alagadi ve Akdeniz köyünde kaplumbağaların yumurtadan çıkışını izlemek

Özel Koruma alanı olarak belirlenen Alagadi Plajı, deniz kaplumbağaları için ana üreme merkezidir. Her sene,  iki yüzün üzerinde Deniz Kaplumbağası ,Kuzey Kıbrıs’ı ziyaret ediyor. Bu rakam başka ülkelerle kıyaslandığı zaman, oldukça yüksek bir orandır. İncelemeler neticesinde, üçüncü, hatta dördüncü sefer, Kuzey Kıbrıs’a gelen kaplumbağalar saptanmıştır. Yumurtadan çıkış anına şahitlik etmek isteyen ziyaretçiler, Alagadi ve Akdeniz köyü gibi sahilleri ziyaret edip, deniz kaplumbağaları hakkında bilgi alıp yerinde gözlem yapabilirler. Yumurtlama sürecinin en iyi gözlemlenebileceği zaman Haziran sonu ve Temmuz başıdır. Yumurtadan çıkış zamanı ise Ağustos ayı süresince, özellikle Ağustos ayı sonu ve Eylül başıdır.  Bu gözleme katılmış birisi olarak, hayatınızdaki ilginç deneyimlerden biri  olacağını söyleyebilirim. Özellikle, eğer her şey yolunda giderse, ince kumlu sahillere yumurtasını bırakan ana kaplumbağanın, 60 gün sonra yumurtadan çıkan yavrularının, denizin ışığı ve sesi ile buluştuktan sonra başlayan yaşam yolculuğunu izlemek unutulmaz bir tanıklıktır.

 

Akdenizde’ki en önemli üreme alanlarından birisi; Kuzey Kıbrıs

Tüm Akdeniz sahillerinde ortalama 300-400 adeti yeşil deniz kaplumbağa, olmak üzere, toplamda yaklaşık 2000 adet dişi kaplumbağanın yumurtladığı saptanmıştır. Kuzey Kıbrıs her iki tür için de önemli bir yumurtlama ve çoğalma merkezidir.Yaklaşık %30 Yeşil Kaplumbağa ve %10 Caretta Caretta Deniz kaplumbağası, yumurtlamak için Kuzey Kıbrısı tercih etmektedir. Kıbrıs dışında Yunanistan, Türkiye, ve Libya’da yaygın ve az miktarlarda Tunus,Mısır,İtalya ve İsrail kıyıları, deniz kaplumbağaları üreme merkezleri olarak kayıt altına alınmış yerlerdir.

AB Doğal Çevre Koruma Ağı NATURA 2000 bölgesine, Alagadi, Akdeniz, Alevkayası ve Karpaz dahil edilmiştir. Kuzey Kıbrıs Turizmini özel ilgi turizmi prensipleri ışığında geliştirmek ve bir değer olan Deniz Kaplumbağalarını koruyarak halkı bilinçlendirerek büyük öneme sahiptir. Bilinçli bir kamuoyu oluşturarak bu doğal mirası gelecek nesillere aktarmak, rehber almamız gereken çevre dostu yaklaşımdır. 

 

Ülkemizin zenginliği Deniz Kaplumbağaları!

Zengin bir sualtı zenginliğine sahip olan Akdeniz’in üçüncü büyük ülkezi olan adamız, özellikle Caretta Caretta ‘ların (Loggerhead) ve Yeşil Kaplumbağaların (Chelonia Mydas) uğrak noktasıdır. Kaplumbağaların üreme dönemi ve yumurtadan çıkma dönemleri olan Mayıs-Eylül arasındaki dönemde hepimiz kaplumbağalara hassasiyet gösterip, bu özel canlıları korumalıyız.

 

Ana kaplumbağanın yumurtlaması için, ışıksız, kum seviyesi, sakin ve temiz betonlaşmamış kumsallara ihtiyacı var. Yavru kaplumbağaların, denize ulaşma yarışında bölgedeki ışıkların yanlış yönlendirmelere, çevredeki, çöplerin yarattığı kirlilik, martı, karga, tilki, yengeç gibi canlılar birçok yavru için tehlike yaratmaktadır. Denizdeki naylon poşetleri yiyen birçok canlı yaşamını kaybetmektedir. Kısaca onların en büyük düşmanları insan ve vahşi doğa.  En büyük dostları ise,  gönüllülükle onları yaşatmak için çaba sarfeden gönüllüler...

Binlerce yıldır bu sahilleri ziyaret eden ve ülkemizin turizm logosu olan bu canlılarını, koruma faaliyetleri son derece önemlidir. Çok güzel bir kıyı şeridi ve özel ilgi turizmi için büyük bir potansiyeli bulunan ülkemizin değerini bilip, deniz kaplumbağalarını turizmin çeşitlendirilmesinde artı birer değer olarak kullanmalıyız.

“İlginç ve unutulmaz bir deneyim yaşamak istiyorum” diye düşünüyorsanız, size,  

‘Kaplumbağa Gözlemi’ yapmanızı öneririm. Bu hem çevreci bir etkinlik, hem de yaşadığımız coğrafyanın zenginliğini anlamak için, yerinde bir karar olacaktır. Ağustos ayı ve Eylül ortasına kadar olan dönem, bu unutulmaz gözleme tanıklık etmek için en uygun dönem…

Not :  Alagadi ve Akdeniz köylerinde, belirli günlerde, halka açık kaplumbağa gözlem etkinlikleri düzenlenmektedir. North Cyprus Society for Protection of Turtles – SPOT facebook sayfasından gözlem günleri hakkında bilgi alınabilir.