Derimiz tüm vücudumuzu kaplayan çok önemli bir dokumuzdur. Bizlere mekanik destek sağlamakla birlikte, vücut ısımızı kontrol etmekte ve de vücudumuzun aşırı derecede sıvı kaybetmesini engellemektedir. Ayrıca dıştan gelebilecek zararlı etkenlere karşı korumaktadır. Toksik maddelere maruz kalmak, yüksek derecede güneş ışığı ve radyasyon zararları sağlıklı bir deri tarafından engellenmektedir. Ayrıca derimizde bulunan sinir uçlarının dokunma ve hissetme duyularımız için büyük bir önemi vardır. Derimiz de birçok dokumuz gibi yaşlanmakta ve zarar görebilmektedir. Ayrıca ileri seviyede yanıklar da deriye ciddi zarar verebilmektedir. Bunların dışında, deri hastalıkları genetik olarak da ortaya çıkabilmektedir ki bu hastalıkların tedavisi çok zor ve karmaşık bir durumdur.
Deri hastalıklarının tedavisi için en önemli ilerlemelerden biri, laboratuvar ortamında deri üretilmesiyle olmuştur. 2014 yılında Londra’daki King’s College London Üniversitesi’nde Dusko İlic önderliğinde yürütülen çalışmada insan kök hücresinden üç boyutlu deri yapılabileceği gösterilmiştir. Stem Cell Reports dergisinde yayımlanan bu çalışma laboratuvar ortamında üretilen deri ile olabilecek tedavilerin yolunu açmıştır. Bu çalışmayı takiben 1 Nisan 2016 tarihinde Science Advances isimli dergide yayımlanan bir çalışma fare kök hücrelerden üç boyutlu nakledilebilen deri dokusu üretilmiştir. Japonya’daki RIKEN Enstitüsü’nde yürütülen bu çalışmada üretilen deri dokuları farelere nakledilmiş ve nakledilen deri dokusunun başarılı bir şekilde kas ve sinirlerle uyumlu çalıştığı gözlemlenmiştir.
Epidermolysis Bullosa (Kelebek Hastalığı) nadir bir hastalık olup deride ciddi boyutta kızarıklık, kaşınma ve yaralara sebep olmaktadır. Genellike çocukluk döneminde ortaya çıkan bu hastalığın ileri seviyesinde en ufak bir sürtünme sonucunda bile deri kaybı görülebilmektedir. Laminin-332 genindeki mutasyonlar sonucu oluşan Junctional Epidermolysis Bullosa hastalığı bu grupta yer alan ciddi hastalıklardan biridir. İtalya’daki Modena Üniversitesi’nde Michele De Luca 7 yaşında derisinin hemen hemen tümünü kaybetmiş bir hasta çocuğu laboratuvarda ürettiği deri dokusuyla iyileştirmiştir. 16 Kasım 2017 tarihinde Nature isimli dergide yayımlanan tedavide, hastanın vücudundan alınan deri parçasının gen terapisiyle mutasyonu düzeltilmiştir. Düzeltilmiş dokudan elde edilen kök hücrelerden daha sonra 4 cm büyüklüğünde deri dokuları elde edilmiş ve bu dokular hastanın vücuduna nakledilmiştir. 2 yıl sonra % 80 oranında sağlıklı derisi olan bu hasta yaşamına normal olarak devam edebilmektedir.
Kaynakca: Newscientist, BBC, Sciencedaily, Stem Cell Reports, Science Advances, Nature
Dr. Umut Cagin
