Hasan KARLITAŞ

2014’ün son günlerini yaşıyoruz.
2014’ü artık eskittik, geçmişe dönüş şansı yok, yaşanan birçok şey de yaşandı ve bitti. Yeni seneye dair, yapılması gerekenin, yaşanan tüm olumsuzluklara karşın,  umutları taze tutabilmek olduğunu düşünüyorum.  Ülkemiz ve dünya için, Güzelliklerin ve iyi şeylerin ağırlıkta olduğu, bir 2015 yılı ve 365 gün 6 saat dilemek ve bunun için uğraş vermek, sanırım yeni bir seneye başlangıç için yapılması gereken en anlamlı temenni…

 

Böylesi yıl değişimleri ve ‘özel’ olarak kabul edilen dönemler, aslında kişilerin düşünmesi, yenilenmesi  ve iç muhasebesini yapması bakımından da, güzel birer fırsat. Bu vesile ile, bende sizlere, yeniye dair naçizane bazı yenilenme önerilerinde bulunmak istiyorum.

 

Yeni yılda yenilik olarak ne yapılabilir ?

Yeni bir yabancı dil öğrenin, ya da İngilizceniz ya da Türkçeniz yeterli değilse onu geliştirin.

Yeni bir ülkeye seyahat edip, yeni kültürlerle tanışın.

Yeni bir spor veya hobi ile tanışın.

Yeni filmler izleyip, yeni sanatsal faaliyetlere katılıp, yeni kitaplar okuyun.

Yeni yerler keşfedin. Tarihi yerler, doğal alanlar, restoranlar ve yeni mekanlar gibi.

Yeni dostluklar edinin. İnsana, hayvana ve doğaya samimiyetle yardımcı olun.

Yeni bir aşk,yeni bir ev, yeni bir çevre ve yeni bir iş, size huzur verecekse, bunu yapın.

Yeni hatalar yapmadan, Yeni bir ben yaratın.

Yeni bir bakış açısı oluşturup. İyi bakıp, iyi görüp, iyi düşünün.

 

Çam ağacı süsleme geleneği
 

Dünyanın birçok farklı noktasında, yeni yıl, umut, sevgi, sevinç ve barış mesajları ile kutlanıyor. Bu  gelenek ve onun yarattığı etkileşim, çok sayıda insanı etkiliyor. Dünyada olduğu gibi, Kıbrıslı Türkler arasında da, yeni yılın gelişini kutlamanın olmazsa olmazlarından birisi de,  çam ağacı süsleme geleneğidir.  Bu alışkanlığın, İngiliz sömürge döneminden kalma bir İngiliz geleneği olduğu aşikardır. 2014 senesinin bu son yazısında, yapmış olduğum araştırma neticesinde, çam süsleme geleneğinin, kökenine ilişkin bulduğum bazı farklı inanışları sizlerle paylaşmak istiyorum. Günümüzde çam ağacı süsleme geleneği, aslında bir inanıştan öte, birçok toplumda yaygın olarak yerine getirilen kültürel bir öğe halini alsa da, temelini inançlar oluşturmaktadır. 

 

Hristiyan inanışına göre Noel, tanrının bakire Meryem vasıtası ile insanoğluna verdiği en önemli hediye olan Hz. İsa’nın, mucizevi doğumunun kutlanmasıdır. Çünkü, bu kutsal bir hediye olarak kabul edilir ve  insanlığın kurtuluşu anlamını da taşır. Çam süslemesi ile bu kutsal doğum kutlanır.  En tepesine de,  bir yıldız konur. Bu yıldız, karanlık dünyaya aydınlatıcı bir ışık olarak gelen, Hazireti İsa’yı anlatır. Ağacın altına ise hediyeler konur. Tanrı insanoğluna bir kurtarıcı vermiştir. Bu yüzden insanoğlu da sevdiklerine hediyeler sunar. Çam ağacı süsleme geleneğinin, pagan inancından hristiyanlığa geçtiği düşünülmektedir.  Antikçağ’dan bu yana, insanoğlunun tanrılara şükranını sunmak için ağaçları süslediği biliniyor. Bu geleneğin temelinde, doğanın kutsallığına olan inanç var.  Hem pagan hem de Hristiyanlık dinine göre, çam ağacı her daim yeşil kalan, yaz kış yapraklarını dökmeyen, bir nevi ölümsüz bir ağaç türü olmasından dolayı seçilmiştir. Bu yolla, insan inancının, her daim taze kalması gerektiği mesajı verilir.

Çam ağacı süsleme geleneği özellikle, 1800’lü yılların sonu ve  1900’lü yıların başında, A.B.D’de yaygınlaşmıştır. Daha sonra hızla dünyanın farklı noktalarına yayılmıştır.  Günümüzde ise, şehir ışıklandırma, havai fişenk  gösterileri ve meydan süsleme hareketliliği, yeni yılı karşılamanın vazgeçilmezleri olarak yerini almıştır.

 

Noel Baba kimdir? Noel baba olarak bilinen kişi, M.S 300’lü yıllarda Lykia’nın Patara şehrinde, varlıklı bir pagan ailenin oğlu olarak dünyaya gelen Aziz Nicholas’tır. Doğduğu dönem,  Hristiyanlık yasak bir inançtı. Aziz Nikolas, Paganlardan farklı olarak, fakirlerin ev önlerine para ve yiyecek bıraktığı gibi, geceleri de bacalardan hediyeler ve yardımlar atıyormuş. Muhtaç kişilerin, denizcilerin azizi ve insanlık adına mucizeler yaratan bir kişilik olarak bilinir. Bazı kaynaklarda hayali bir kahraman olarak gösterilse de, gerçekten yaşayan bir isim olduğuna dair olan inanç da oldukça güçlüdür. Demre'nin ilk Episkoposu'dur. Yardımseverliğinden dolayı, Noel Baba ve Santa Claus efsanesi, Aziz Nikolas'tan türemiştir. M.S 343 senesinde 65 yaşında ölür. Antalya’nın Demre (Myra) ilçesinde, Noel Baba kilisesi ve Müzesi, her sene yüz binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Noel kutsal doğuş demektir.

 

Türklerde çam süsleme geleneği

Sümerolog İlmiye Çığ’ın araştırmasına göre ise, çam süsleme geleneği aslında, Orta Asya’dan gelen bir kültür olup, Türklerin yeniden doğuş bayramıdır. Bir başka deyişle,  Hıristiyanların İsa'nın doğuşu olarak kutladığı Noel bayramı, çok eski Türklerde yeniden doğuş bayramı, olarak kutlanmaktaymış.

İnanışa göre, Türklerin, tek tanrılı dine geçmesinden önceki dönemde, yeryüzünün tam ortasında bir Akçam ağacı bulunuyordu. Bu ağacın kökleri dünyanın merkezine kadar ve dalları da gökyüzünün en uç noktasına kadar uzanıyordu. Buna hayat ağacı deniyordu. Göktanrı Ülgen ise, en tepede oturup insanlarını izliyordu. Detaylı olarak incelendiği zaman, bu ağaç, motif olarak Türk'lerin halı, kilim ve bunun gibi işlemelerinde görülebilir.

Türklerde güneş çok önemlidir. İnançlarına göre gecelerin kısalıp gündüzlerin uzamaya başladığı 22 Aralık'ta gece gündüzle savaşıyor. Uzun bir savaştan sonra gün, geceyi yenerek zafer kazanıyor. İşte bu güneşin zaferini ve yeniden doğuşunu, Türkler büyük şenliklerle akçam ağacı altında kutluyorlardı. Güneşin yeniden doğuşu, bir yeni doğum olarak algılanıyor ve bayram olarak kutlanıyordu. Bu bayrama da Nardugan diyorlar.                                           ( nar – güneş - tugan – dugan - doğan)  Doğan güneş. Tanrı Ülgen’e, güneşi geri verdiğinden dolayı  dualar ediyorlardı. Duaları Tanrıya gitsin diye de ağacın altına hediyeler koyup, dallarına renkli kurdeleler, bantlar bağlayarak adaklar yapıp, tanrıdan o yıl için dilekler dilenip, özel kutlama etkinlikleri yapılıyordu.

 

Yeni  yılınız ve her yeni  gününüz kutlu ve aydınlık olsun. Nice sağlıklı, umutlu  ve mutlu senelere…