Mine AVKIRAN NUR

 

Kıbrıs kültürüne ait eşyalardan biri dağarcık. Çok eski yıllardan günümüze kadar gelen Kıbrıs’a özgü bir çoban çantası olan dağarcık, keçi ve teke derisinden yapılıyor. Dağarcık, hiç bozulmadan yıllarca kullanılabilme özelliğine sahip. Bazı Kıbrıs evlerinde asırlık dağarcıkları görmek mümkün. Günümüzde bu eşyaya ilgi, yok denecek kadar azalsa da Hasan Karanlık, dağarcık yapımına devam ediyor. 

Güzelyurt’a bağlı Bostancı köyünde yaşayan Hasan Karanlık, 70 yaşında emekli sağlıkçılardan… Emeklilik sonrası hobi olarak el sanatlarıyla uğraşmaya karar veren Karanlık, bulduğu bir deri parçasından dağarcık yapmış. Hasan Karanlık’ın yaptığı dağarcık, çevresindekiler tarafından ilgi görünce keçi derisi alıp dağarcık üretmeye başlamış.

 

“Usta da benim çırak da”

 

Dağarcığın nasıl yapıldığını küçük araştırmalar sonucu öğrendiğini, herhangi bir eğitim almadığını söyleyen Hasan Karanlık, “20 yıl önce bir gün dağarcık yapmaya karar verdim ve yaptım. Tabi önceleri yaptığım dağarcıklarla şimdilerde yaptığım dağarcıklar arasında çok fark var. Önceden gerekli aletlere sahip değildim, bazı incelikleri de bilmiyordum. Hem aletleri alınca hem de sürekli denemeler yaparak dağarcık yapımında usta oldum. Aslında çırak da usta da benim” ifadelerini kullanıyor.

 

Dağarcığı çobanlar da avcılar da kullanıyor

 

Karanlık, dağarcığın yiyecek ve içecekleri bozulmadan muhafaza etme özelliği bulunduğunu bu nedenle çobanlar, neşberler ve avcıların arazide bu çantayı kullandığını belirtiyor. Dağarcığın keçi ve teke derisinin işlenmesinden elde edilen ham deriden yapıldığını da söyleyen Hasan Karanlık, dağarcığın su geçirmez özelliği bulunduğunu ayrıca yılan ve fare gibi zararlı hayvanlara karşı içerisinde muhafaza edilenleri koruyabildiğini anımsatıyor.

Avcı tarafından kullanılacak dağarcığın üzerine post denilen bir cep ve askılık yapıldığını da belirten Hasan Karanlık, “Postun içine avcının kullanması için bıçak konulurdu. Ayrıca dağarcığın üzerine yine deriden yapılan askılık takılır ve vurulan av bu askılığın üzerinde taşınırdı” diyor.

Hasan Karanlık, meraklıların halen var olduğunu ancak bu kişilerin de dağarcığı dekor amacıyla aldığını ifade ederek, “Eskisi gibi dağarcık kullananlar kalmadı. Yılda en fazla 50 adet dağarcık satıyorum. Bir dağarcığı üç günde hazır hale getirebilirim” diyor.

 

Bölgeye göre dağarcık çeşitleri var

 

Dağarcık çeşitleriyle ilgili bilgi veren Karanlık, altı geniş ve uzun püsküllü dağarcığın Mesarya, altı dar ve kısa püsküllü dağarcığın da Baf bölgesine ait olduğu bilgisini paylaşıyor.

Hasan Karanlık, kolay görünse de dağarcık yapımının bazı püf noktaları bulunduğunu söyleyerek, “Dağarcık için kullanılacak keçi derisini deri fabrikasından alıyorum ve almadan önce inceliyorum. Üzerinde delik bulunan deriyi almam. Deriyi aldıktan sonra atölyeme gelirim ve yapmaya başlarım. Dağarcık yapmak ince işçilik ister. Dağarcığın sırta asılan askıları dahi deriden yapılıyor. Bu askıları ortaya çıkarmak da zahmetli iştir. Dağarcığı ortaya çıkardıktan sonra da üzerindeki püsküllere boncuk ve denizden toplanan kabukları takarım” diyor.

 

Artan deri parçalarını değerlendiriyor

 

Artan deri parçalarını da değerlendiren Karanlık, keçi ve koyunların üzerine takılan çanların saplarını ve para cüzdanı da yapıyor. Hayvancılık yapanlar, koyunları için bu çanları alıyor.

Temiz işçiliği nedeniyle dağarcık meraklıları tarafından tercih edilen isimlerden olan Hasan Karanlık, “Dağarcık yaptığımı bilenler bilir. Zaten güzel şeyleri herkes bulur. Bazı basın kuruluşlarının yanı sıra Türkiye’deki bir televizyon kanalı Kıbrıs’a gelip atölyeme çekim yapmıştı” diyor.

Kıbrıs’a özgü eşyalara meraklı olanlar, Hasan Karanlık’a 00 90 542 855 50 19 numaralı telefondan ulaşabilir.