KKTC’de ilk turu 11 Ekim, 2’nci turu 19 Ekim tarihinde gerçekleştirilecek Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 11 aday yarışacak
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) halkı, 11 Ekim 2020 Pazar günü 2020-2025 yılları arasında görev yapacak olan cumhurbaşkanını belirlemek üzere sandık başına gidecek. Seçmenler, aynı gün Anayasa değişikliği ile ilgili referandum için de oy kullanacak. Anayasa referandumu ile Yüksek Mahkeme yargıç sayısının artırılması hedefleniyor.
Bilindiği üzere; 2020 yılı Nisan ayında yapılması planlanan Cumhurbaşkanlığı seçimleri, Covid 19 salgını nedeniyle Meclis’te temsiliyeti bulunan siyasi partiler ve Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın da konsensüsü sonucu Ekim ayına ertelenmişti. Seçim, 19 Mart tarihinde Meclis’te yapılan oylama sonucu 6 ay ertelenerek 11 Ekim 2020 tarihinde yapılması kararlaştırılmıştı. Mevcut Cumhurbaşkanı Akıncı’nın görev süresi de bu şekilde uzatılmıştı.
Seçim sürecinde başta bağımsız adaylar Mustafa Akıncı ve Serdar Denktaş olmak üzere sık sık Türkiye’nin seçimlere müdahale ettiği açıklandı. Bu konuda bazı fotoğraflar da medyaya yansıdı.
KİMLER YARIŞACAK?
Oy pusulasındaki sırayla Cumhurbaşkanı adayları şöyle:
1. Ersin Tatar (Ulusal Birlik Partisi), 2. Tufan Erhürman (Cumhuriyetçi Türk Partisi), 3. Erhan Arıklı (Yeniden Doğuş Partisi), 4. Fuat Çiner (Milliyetçi Demokrasi Partisi), 5. Arif Salih Kırdağ (Bağımsız), 6. Ahmet Boran (Bağımsız), 7. Mustafa Ulaş (Bağımsız), 8. Alpan Uz (Bağımsız), 9. Kudret Özersay (Bağımsız), 10. Mustafa Akıncı (Bağımsız), 11. Serdar Denktaş (Bağımsız).”
KKTC Anayasası’na göre, 18 yaşını dolduran kişiler seçmen hakkı kazanıyor.
Anayasaya göre, Cumhurbaşkanı seçilmek için milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak; yükseköğrenim yapmış olmak; 35 yaşını doldurmuş olmak, Türk ana ve babadan doğmuş olmak ve KKTC yurttaşı olmak ve en az 5 yıldan beri daimi ikametgâhı Kıbrıs'ta bulunmuş olması gerekiyor.
ADAYLARIN VAATLERİ
Ersin Tatar
18 Ocak 2020'de Ulusal Birlik Partisi (UBP)'den adaylığını açıklayan UBP Genel Başkanı ve Başbakan Ersin Tatar, seçim vizyonunu 16 Eylül 2020'de “yeni Bir Geleceğe Yürüyoruz” sloganıyla düzenlenen etkinlikte açıkladı. Seçilmesi durumunda halkla iç içe olmaya devam edeceğini, her şeyden şikayet eden ve hükümetle çatışan bir cumhurbaşkanı olmayacağını ve Kıbrıs Türk halkının sorunlarına somut çözümler bulmaya çabalayacağını vadetti. Kıbrıs Sorunu'nda Rum tarafı ile görüşmeye açık olduğunu beyan eden Tatar, seçilmesi durumunda federasyon dışında alternatif opsiyonları da masaya getireceğini ve takvimi, amacı ve hedefi olmayan müzakerelere karşı olduğunu açıkladı. Türkiye'nin garantörlüğünü güçlü bir şekilde destekleyen Ersin Tatar, ayrıca hedeflerinin Maraş'ı uluslararası hukuka uygun olarak 1974 öncesi sahipleri için açmak ve özgürleştirmek olduğunu belirtti.
Tatar, federal çözüm önerisinin 1977'den beri denemelere rağmen çözüm getiremediği için alternatiflerin denenmesi gerektiğini savundu, bu alternatifler arasında Avrupa Birliği çatısı altında iki bağımsız devlet fikrini öne sürdü.
Tufan Erhürman
CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman, adaylığını resmi olarak 17 Aralık 2019'da Cumhuriyetçi Türk Partisinin genişletilmiş parti meclisi toplantısında açıkladı. Federal bir çözümü savunan Erhürman, Kıbrıs sorununun çözümü için beşli konferansın "bir an önce" toplanması girişiminde bulunacağını, ancak bu sürecin "ucu açık değil, sonuç odaklı" olacağını söylerken, bunun yanı sıra dış politikada "Sarayönü'nde oturmayacağını", KKTC'nin spor ve ticaret gibi alanlarda karşılaştığı ambargolara dair girişimler de gerçekleştireceğini ifade etti. Bunun yanı sıra iç siyasette Cumhurbaşkanı'nın geleneksel seviyesinin üzerinde müdahil olması gerektiğini savunan Erhürman, Cumhurbaşkanlığı makamını iç siyasette istikrar sağlamak ve sıkça değişen hükûmetler arasında "köprü" vazifesi görmek için kullanacağını söyledi. “Yeni Cumhurbaşkanlığı Vizyonu’nu” açıklayan Tufan Erhürman, Cumhurbaşkanlığı’nın “Liderlik” yapacağını, çok çalışacağını, iç konularla ilgilenen, koordinasyon görevi yapan Cumhurbaşkanlığı’nın, aynı zamanda müzakereleri yürüteceğini ve yine aynı zamanda dış temaslarda bulunacağını belirtiyor.
Kudret Özersay
Bir dönem Halkın Partisinin (HP) başkanlığını yürütmekte olan, Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, ilk olarak partisinin 6 Ocak 2020'de Bedesten'de düzenlenen kuruluş yıl dönümü kutlamasında "Cumhurbaşkanlığı makamından ne Özersay ne de HP geri duramaz" açıklamasını yaptı. 9 Ocak 2020'de bağımsız aday olmaya karar verdiğini açıkladı ve 11 Ocak tarihinde HP başkanlığından istifa etti.
Özersay, seçim sürecinde geçmiş dönemlerde Kıbrıs Sorunu'yla yapmış olduğu çalışmalar ve müzakerecilikten kaynaklanan tecrübesini vurguladı. Tecrübelerini ve eğitimini vurgulaması adına kampanyasına "Bu onun işi" sloganı seçildi. "Halkın Kudreti" ve adayların partisinin önemli olmadığını vurgulayan "Bu iş başka" da Özersay'ın sloganları arasında yer aldı.
Serdar Denktaş
Demokrat Parti genel başkanlığından istifa eden Serdar Denktaş'ın aday olabileceğine dair haberler Eylül 2019'da basında yer aldı. Eylül 2019'da yaptığı bir açıklamada Denktaş aday olma şansının "%65" olduğunu ifade etti. Bununla birlikte Denktaş, 2020'nin ocak ayında yaptığı bir konuşmada Rauf Denktaş'ın oğlu olduğuna ifade ederek "Cumhurbaşkanlığı adaylığımı belirleme konusunda hassas davranmamı mazur görün" dedi ve 28 Ocak günü aday olmayacağını açıkladı.
Yaşanan COVID-19 pandemisiyle seçimin ertelenmesinin ardından, Denktaş 30 Temmuz günü Lefkoşa'da yaptığı resmî açıklama ile adaylığını duyurdu. 11 Ağustos'ta Denktaş'ın seçimlerde kullanacağı logo açıklandı, logoda "Serdar" ismi öne çıkarıldı ve babası Rauf Denktaş'ın da kullandığı üzere sembol olarak yıldız seçildi. Seçim kampanyasını "Yeni Zamanlar" konsepti etrafına kurgulayan Denktaş'ın kullandığı diğer sloganlar arasında "İrade bizim Serdar hepimizin", "Çözerse Serdar çözer", "Ne mutlu Kıbrıslı Türk'üm diyene" yer aldı.
Kıbrıs Sorunu'nun çözümüyle ilgili olarak vizyonunda Denktaş, uzun yıllardır görüşülmüş olan iki kesimli iki toplumlu federasyon modelinin sonuç vermeyebileceğini kabullenmek gerektiğini ifade ederken, masada merkezî yapının zayıf olduğu merkeziyetçi bir federasyonun görüşülebileceğine, "çözüme mahkûm" olunmadığına ve "alternatiflerin hissettirilmesi" gerektiğine dair görüş belirtti. Seçimlerden sonra ilk işinin çözüm modeline dair Türkiye'yle masaya oturup ortak bir vizyon ortaya koymak olacağını söyledi. Serdar Denktaş, seçilmesi halinde ilk ziyaretini Bakü ve Ankara’ya yapacağını açıkladı.
Erhan Arıklı
Yeniden Doğuş Partisi (YDP) Genel Başkanı Erhan Arıklı adaylığını 21 Ocak 2020'de açıkladı. Arıklı, federal bir çözüme karşı olduğunu ve Cumhurbaşkanlığı seçilmesi hâlinde KKTC'yi tanıtmak üzere çalışacağını ifade etti. "KKTC'yi yeniden kuracağız" ve "Sevdamız da davamız da Kıbrıs" sloganlarını kullanan Arıklı, 350 kişilik bir seçim ekibiyle çalışmalarını yürüttü. Arıklı seçimdeki hedef kitlesinin "toplumun en alttakileri dediğimiz, ezilen, ötekileştirilen, hakkı gasp edilen emekçi kesimi" olduğunu ifade etti.
Eylül ayında partisindeki ekip arkadaşlarının COVID-19'a yakalanması üzerine Arıklı kendisini karantinaya aldı, süreç içerisinde kendisinin de COVID-19 testi pozitif çıktı ve seçim sürecinde toplamda karantinada 28 gün geçirdi. Karantinadan 4 Ekim günü çıkabildi. Arıklı, karantinadan çıkar çıkmaz seçim çalışmalarına hızla devam etti.
2 BİN 658 GÖREVLİ
2020 Cumhurbaşkanlığı ve Anayasa Değişikliği Halk Oylaması seçimlerinde, seçim sandıklarında YSK’nın görevlendirdiği 2 bin 214 sandık görevlisi görev yapacak. Ayrıca ilçe seçim kurulları ve YSK’da çalışacak 444 kişiyle birlikte toplam rakam 2 bin 658 olacak.
Sandıklarda ayrıca adayların ve siyasi partilerin temsilcileri de gözlemci olarak bulunabiliyor.
Bu yılki seçimde, koronavirüs pandemisi nedeniyle sandık görevlilerine toplu eğitim verilmedi, bunun yerine gerekli bilgileri içeren bir video hazırlandı.
YSK Başkanı Şefik, alışık olunmayan değişik bir dönem yaşandığına işaret ederek “Dikkatli olmak lazım. Bu dönemde birinin koronavirüs testinin pozitif çıkması hepimizi çok olumsuz etkiler o yüzden çok dikkatli davranıyoruz. Herkesin işinin başında olması gereken bir dönemdeyiz” dedi.
Şefik, Bulaşıcı Hastalıklar Üst Komitesi'nin getirdiği kısıtlamalar çerçevesinde bazı önlemler aldıklarını ve bu çerçevede adaylarla ilgili kuraları salonlarda değil mahkemeler avlusunda, açık alanda eldiven kullanarak yaptıklarını, zoom üzerinden haberleşme, telefon, e-mail gibi yöntemlerle gerekli işlemleri ve toplantıları yaptıklarını anlattı.
Miting ve kitle toplantılarının, elden matbuat dağıtımının seçim boyunca yasaklandığını hatırlatan Şefik, seçmen kartlarının da dağıtılmadığını, seçmenlerin mahkemeler.net web sitesinden veya telefonla nerede oy kullanacağını öğrenebileceğini söyledi.
YSK Başkanı Şefik, koronavirüs pandemisinin seçime katılımı olumsuz etkileyip etkilemeyeceği konusundaki görüşünün sorulması üzerine, “Seçime katılmak isteyen kişilerin aldığımız bu önlemlerle kendilerini daha emniyette hissetmeleri gerektiğini düşünüyorum” dedi. Şefik, özetle şöyle konuştu:
“Biz sağlığı boş verseydik, seçmen kartlarını dağıtırdık. Seçmen kartlarını halkı düşünerek dağıtmadık. O nedenle onlar da alınan tedbirlerin kendi güvenlikleri için alındığının daha bir idrakinde olurlar diye düşünmekteyim ve nerede oy kullanacaklarını öğrenmek dürtüsü artar. Zaten çoğu yerlerde tek sandık vardır.”
SEÇİMLE İLGİLİ RAKAMLAR
YSK Başkanı Şefik’in verdiği bilgiye göre, 11 Ekim Pazar günü kayıtlı 198 bin 867 seçmen 738 sandıkta oy kullanabilecek.
Seçmenlerin ve sandıkların ilçelere göre dağılımı şöyle:
“Lefkoşa'da 63 bin 842 seçmen 223 sandık; Gazimağusa'da 49 bin 958 seçmen 185 sandık; Girne’de 42 bin 773 seçmen 163 sandık; Güzelyurt’ta 15 bin 16 seçmen 54 sandık; İskele’de 20 bin 419 seçmen 83 sandık; Lefke’de 6 bin 858 seçmen 30 sandık.”
SEÇMEN MASKELİ VE ELDİVENLİ OY KULLANACAK
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Narin Ferdi Şefik, Cumhurbaşkanlığı seçimi konusunda TAK muhabirinin sorularını yanıtladı.
Şefik’in verdiği bilgiye göre, oyunu kullanmak için sandık kurullarının odasına maskeyle girecek seçmenlere eldiven verilecek. Seçmen, oyunu kullanmadan önce kimliğini kanıtlayıcı kimlik kartı, ehliyet veya pasaportunu sunacak seçmene nasıl oy kullanacağı sandık görevlileri tarafından anlatılacak ve seçmen, iki oy pusulasını alarak oy kullanacağı paravanın arkasına geçecek.
