Demir, kanımızdaki kırmızı kan hücreleri içerisinde bulunan Hemoglobin yapısına katılan önemli bir metaldir.Bu özelliğiyle vücdumuzda oksijenin taşınmasında çok önemli bir yol oynar. Bu sebeple demir seviyesindeki düşüklüğün anemiye yol açtığı bilinmektedir. Ancak son dönemdeki çalışmalar bize demir seviyesinin beyinde fazla miktarda olmasının da kötü sonuçlar doğurabileceğini göstermiştir.
2010 yılında Cell dergisinde yayımlanan bir çalışmada beyinde oluşan yüksek demir miktarının Alzheimer hastalığı seyrini hızlandırabileceğini göstermiştir. Jack Rogers önderliğinde Melbourne Üniversitesi’nde yürütülen çalışmada Alzheimer hastalığında beyinde plag oluşumunda rol oynayan beta-amyloid precursor proteini (APP) incelenmiştir. Bu gendeki bozukluklar sonucunda demir, beyinde aşırı derecede depolanmakta ve bu da demirin kendi görevlerini yerine getirememesiyle sonuçlanmaktadır.
19 Mayıs 2015 tarihinde Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmada serebrospinal (beyin omurilik) sıvısındaki ferritin seviyesine bakılmıştır. Ferritin proteini demire bağlanmakta rol alan bir proteindir. 144 yaşlı denek/kişi üzerinde yürütülen çalışmada, 1 ml. lik cerebrospinal sıvısındaki her bir nanogramlık ferritin miktarı artışı Alzheimer görülmesini 3 ay önceye çektiği gözlemlenmiştir. Ayrıca, Alzheimer hastalığına yol açan risk faktörlerinden biri olan ApoE4 geninin de yüksek demir seviyesiyle bağlantılı olduğu görülmüştür.
Beyindeki yüksek demir seviyesinin önüne geçilmesiyle yeni terapi olanakları sağlanması mümkündür.Ancak bu gözlemler demir seviyesinin düşürülmesiyle riski tamamen ortadan kaldırmakta ne kadar etkili olacağını garanti etmemektedir. 1991 yılında Lancet dergisinde yayımlanan bir çalışmada demir düşürücü ilaçların Alzheimer hastalığında gözlemlenen kavrama yeteneklerindeki gerilemenin yarı hızına düştüğü gözlemlenmiştir.
Bunu destekleyici bir çalışma da Parkinson hastalığı tedavisinde elde edilmiştir. 16 Haziran 2014 yılında Antioxidants and Redox Signaling dergisinde yayımlanan çalışmada Deferiprone isimli demir düşürücü ilaç incelenmiştir. Bu ilaç kandaki demir seviyesine pek bir etki yapmayıp özel olarak beyindeki demir seviyesini düşürmektedir. Bunun sonucunda Parkinson Hastalığı seyrinin yavaşladığı gözlemlenmiştir.
Bütün bu çalışmalar sonucunda Alzheimer ve Parkinson gibi nörolojik hastalıkların tedavisinde beyindeki demir seviyesine odaklanmanın faydalı olacağı görüşündeyim.
Kaynakça: Newscientist, Lancet, Cell, Nature Communications
